الزامات پيشگيري و مقابله با نشر اطلاعات، اخبار و محتواي خبري خلاف واقع در فضاي مجازي

 مقدمه

با گسترش رسانه های ارتباطی نوين به ويژه پيامرسانهای اجتماعی، جريان توليد و انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری در فضای مجازی و دامنه تاثيرات آنها افزايش يافته و زمينه مشارکت شهروندان در توليد و انتشار آسان و ارزان محتوای خبری فراهم شده است؛ اين امر، نشر و بازنشر وسيع و سريع اطلاعات، اخبار و محتوای خبری تحريف شده و خلاف واقع را که عمومًا با هدف ضربه به حيثيت اشخاص، آسيب به امنيت روانی، عوامفريبی، بی اعتبارسازی نهادها وگزارشهای رسمی، ايجاد ترس و وحشت عمومی، برهم زدن آرامش اجتماعی، تضعيف انسجام ملی و تاثيرگذاری بر نتايج انتخابات صورت میگيرد، را نيز تسهيل نموده و مديريت شرايط خاص نظير وقوع بيماریهای فراگير، بلايای طبيعی يا رويدادهای مهم سياسی، نظامی، اقتصادی و اجتماعی را با چالش مواجه میسازد. هدف اين مصوبه صيانت از سلامت و امنيت روانی جامعه و کاهش آسيبهای موصوف از طريق تعريف و تعيين اقدامات پيشگيرانه و واکنشی و ارتقاء سطح مسئوليت پذيری و پاسخگويی هماهنگ و به هنگام برای مقابله با ناهنجاریها و پيامدهای توليد و نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع است

ماده 1 – تعاريف

1-1- اطلاعات، اخبار و محتواي خبري خلاف واقع: هرگونه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری منتشرشده در فضای مجازی شامل انواع صور متنی، صوتی، تصويری يا چندرسانه ای که ما به ازايی در واقعيت نداشته يا شکل تحريف شده ای از يک واقعيت است که موجب آسيب واخلال درنظم عمومی، تشويش اذهان عمومی، کاهش ثبات، انسجام، اعتماد، سلامت و امنيت فرد و جامعه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سياسی و يا کسب منافع نامشروع میشود؛

1-2- درگاه نشر: موجوديت فضای مجازی اعم از کانال، صفحه،وبسايت، برنامک و بات يا ربات که در دسترس عموم بوده و درآن اطلاعات، اخبار و محتوای خبری منتشر يا بازنشر میشود وبيش از پنج هزارمخاطب دارد

1-3- سکوي نشر: هر سامانه و زيرساختی که قابليت ايجاد و مديريت فنی و مقرراتی درگاه های نشر را دارد.

ماده 2 -به منظور فراهم آمدن زمينه های موثر پيشگيری از جرائم، قوه قضاييه ظرف مدت سه ماه و با همکاری مرکز ملی فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نسبت به ارايه لايحه قضايی مقابله با اطلاعات، اخبارو محتوای خبری خلاف واقع با پوشش همه ابعاد از جمله موارد زير اقدام نمايد

1-2- تنقيح و متناسب سازی مجازاتهای مقرر در کليه قوانين مرتبط، با هدف ارتقاء بازدارندگی در سطوح فردی، گروهی، نهادی، محلی، ملی و بينالمللی؛

2-2-تعيين و تفکيک مسئوليت صاحبان درگاهها و سکوهای نشر واشخاص حقيقی و حقوقی توليدکننده وانتشاردهنده اخبار، اطلاعات و محتوای خبری خلاف واقع؛

3-2- تبيين مصاديق جرم مشهود در حوزه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی؛

4-2- تبيين صالحيت محاکم جمهوری اسلامی ايران در رسيدگی به اطلاعات، اخبارو محتوای خبری خلاف واقع عليه امنيت و حاکميت ملی و حقوق اشخاص در ارتباط با درگاهها و سکوهای نشر خارجی

ماده 3 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ظرف مدت سه ماه در خصوص موارد زير اقدام نمايد

3-3- شناسايی و احراز هويت درگاههای نشردر سطوح ملی و استانی و تشکيل پايگاه اطلاعاتی با همکاری دستگاههای ذيربط با اولويت دادن به درگاه های نشر پرمخاطب؛

1-3- طراحی و پياده سازی سازوکارهای جامع رصد و راستی آزمايی اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع منتشر شده در درگاههای نشر و ايجاد سکوی مرجع برای آگاهی رسانی در مورد اطلاعات، اخبار و محتوای خبری 1 خلاف واقع با استفاده از ظرفيت نهادهای مدنی و رسانه ها و ارايه واسطه ای برنامه کاربردی برای دريافت خودکار آنها توسط درگاههای نشر و ذیربطان؛

2-3- تدوين دستورالعمل و ايجاد پنجره واحد همکاری درگاههای نشر با نهادهای ذيربط برای مقابله و واکنش فوری به رخدادها؛

3-3- تهيه و اجرای سازوکار جمع آوری اطلاعات نقاط تماس درگاه ها و پيامرسانهای اجتماعی خارجی و مواجهه فعال با آنها در مواقع نشر اخبار، اطلاعات و محتوای خبری خلاف واقع با همکاری وزارت امور خارجه؛

4-3- تدوين و پياده سازی نظام اعتبارسنجی و رتبه بندی درگاهها و سکوهای نشر با همکاری سازمان صدا و سيمای ج.ا.ا. از منظر مقابله با اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع و انتشار گزارش عملکرد آنها در فواصل زمانی سه ماهه؛ در اين نظام، شاخصهای اعتباردهی موارد منتشره، الگوريتم دريافت تا زمان پديدارشدن اخبار، اطلاعات و محتوای خبری در درگاه نشر، ايجاد سامانه های هوشمند تشخيص، امکان دريافت گزارشهای مردمی و ارسال اطلاعيه الکترونيکی برای کاربران مدنظر قرار گيرد؛

5-3- طراحی و اعطای ساليانه نشان کيفيت نشر به درگاهها و سکوهای نشر به نحوی که اين نشان در ديگر نظامهای مرتبط اعم از تشويق و تنبيه تاثير داشته باشد؛

6-3- تدوين مقررات اخالق حرفهای و مسئوليت اجتماعی در زمينه انتشار مسئوالنه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری در فضای مجازی با همکاری نهادهای صنفی و فعالان رسانه؛

7-3- ارتقاء سواد فضای مجازی و سطح آگاهی آحاد جامعه برای مواجهه با اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع با استفاده از ظرفيت مراجع قانونی ذيربط از قبيل وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم تحقيقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان صدا و سيمای ج.ا.ا.؛

8-3- تهيه نظام مستندسازی اقدام حقوقی و مقابله با سوء عملکرد و عدم همکاری سکوهای نشر خارجی در زمينه اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع با همکاری دادستانی کل کشور و وزارت امور خارجه؛

ماده 4 -هيئت نظارت بر مطبوعات درگاههای نشر داخلی را مطابق با شرايط مندرج در قانون مطبوعات به عنوان نشريه الکترونيک محسوب و شيوه نامه جديد نظارت بر تخلفات ناشی از اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع را در چارچوب قانون و آيين نامه های موجود تهيه و به اجرا درآورد؛

ماده 5 - وزارت امورخارجه با بهره گيری از ظرفيتهای حقوقی و ديپلماتيک، برای مقابله با موارد ارجاعی از سوی دستگاههای مسئول در خصوص عمليات سازمان يافته انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع عليه منافع و امنيت ملی با منشا خارجی اقدام نمايد؛

ماده 6 - سازمان صداوسيمای ج.ا.ا. در هنگام انتشار اطلاعات، اخبارومحتوای خبری خلاف واقع در فضای مجازی که دارای پيامد سطوح منطقه ای، قومی و ملی هستند، با حضور ميدانی و استفاده از روشهای جديد خبری، نسبت به آگاه سازی افکار عمومی، ارتقاء تاب آوری اجتماعی و کاهش ميزان اثرگذاری اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع در سطح عموم، اقدام کند؛

ماده 7 -درگاههای نشر موظف هستند برای مواجهه با پيامدهای نشر اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع اقدامات زير را انجام دهند

1-7- سازوکار الزام برای تشخيص اطلاعات، اخبارو محتوای خبری خلاف واقع دريافتی قبل از انتشار اعم از رويه های انسانی و يا اتصال به سامانه های راستی آزمايی يا ماشينی موسوم به تعديل محتوا مرجع ايجاد شده در کشور ايجاد کنند؛

2-7-به محض اطلاع از انتشار اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع نسبت به حذف و درج توضيحات اقدام و از رويه ها و سامانه های گزارش دهی فوری به مراجع قانونی ذيربط استفاده نمايند

ماده 8 -سکوهای نشر موظف هستند علاوه بر ايجاد سازوکار و رويه های اجرايی موثر و سامانه های هوشمند شناسايی و حذف فوری اطلاعات، اخبار و محتوای خبری خلاف واقع، نسبت به ارائه خدمات مورد نياز درگاههای نشر در چارچوب اين مصوبه اقدام کنند.